Leiderschap en risicomanagement als enabler van vernieuwing en innovatie

De zorgsector is in transformatie. Dit stelt andere eisen aan het ontwerp en de inrichting van organisaties. Ook de coronacrisis heeft meer dan ooit duidelijk gemaakt dat we de zorg heel anders moeten én kunnen inrichten. Om sturing aan deze transformatie te geven, is passend leiderschap essentieel. Hoe gaan we om met de onvoorspelbaarheid van het transformatieproces en op welke wijze kan leiderschap en risicomanagement ons hierin helpen?

Een transformatie kent vier fases (doorzoeken, doorzien, doorzetten en doorleven). In de tweede “doorzien” fase van transformatie wordt de nieuwe visie gevormd en uitgedragen waarbij voldoende ruimte aan de organisatie moet worden gegeven om te kunnen en durven experimenteren. Om nieuwe paden (bijvoorbeeld nieuwe samenwerkingsverbanden) volledig te kunnen exploreren is een goed werkend risicosysteem onontbeerlijk.

Conform de Governancecode Zorg 2022 is de Raad van Bestuur verantwoordelijk voor het beheersen van de risico’s verbonden aan zowel het gevoerde strategisch beleid als het dagelijks handelen van een zorgorganisatie. Hiertoe dient hij goede en hanteerbare interne risicobeheersings- en controlesystemen te hebben ingericht. In de praktijk zien we dat de zorgsector hierin nog slagen kan maken. Een volwassen en goed functionerend intern risicobeheersingssysteem heeft vaak jaren nodig om door de gehele organisatie gebruikt en geaccepteerd te worden.

Wat is goed risicomanagement? Risicomanagement is een proces dat gericht is op waardecreatie. Het gaat daarbij om het beheersen van risico’s en het benutten van kansen. Risicomanagement helpt ons onvoorspelbaarheid af te kunnen kaderen. Zonder het nemen van risico’s bestaat er geen basis voor waardecreatie en/of voor het bereiken van doelstellingen. Deze benadering van risicomanagement wijkt af van het traditionele denken over risico’s als iets negatiefs.

Een goed werkend risicosysteem geeft de zorgbestuurder (of toezichthouder) inzicht en ruimte voor vernieuwing. Focus op kansen geeft de zorgorganisatie het vermogen om zich te transformeren naar een onderscheidende organisatie waarbinnen het vermogen te innoveren en te leren centraal staat.

Het Erasmus Centrum voor Zorgbestuur en de NVZD heeft recent een update van ‘Zorgbestuurders in beeld’ uitgebracht. Hierin komt duidelijk naar voren op welke manier het vak van besturen in de zorg is veranderd en zorgorganisaties zijn veranderd. Een belangrijke conclusie is dat het aangaan van samenwerking over organisatie- en sectorgrenzen heen steeds meer centraal staat. 3 Een mooi moment dus om risicomanagement in de zorg te professionaliseren en omarmen. Mét passend leiderschap. Leiderschap wat risicomanagement in kan zetten als enabler voor vernieuwing en innovatie.